Bevroren Kam Bij Kippen: Frostbite Uitgelegd

De meeste kippen zijn zeer tolerant voor koudere temperaturen, maar tijdens extreme vriestemperaturen kan bevriezing van de kam, lellen of zelfs poten voorvallen. Dit fenomeen is ook gekend als frostbite en treedt op wanneer lichaamsweefsels bevriezen als gevolg van blootstelling aan te koude temperaturen.

Frostbite komt het vaakst voor aan lellen, kam en poten en is zeer pijnlijk voor je kip. Eens je deze bevriezing vaststelt, neem je best onmiddellijk actie. We overlopen daarom de symptomen, behandeling en preventie van frostbite bij kippen.

Wat is Bevriezing of Frostbite bij Kippen?

Bevriezing of frostbite bij kippen treedt op wanneer enkele lichaamsdelen, zoals kam en poten, worden blootgesteld aan extreme kou. Dit veroorzaakt weefselschade door bevriezing, wat leidt tot verkleuring, zwelling en mogelijk afsterven van het getroffen lichaamsdeel, wat extreem pijnlijk en schadelijk is voor je kip.

Als je kippenhok goed is ingericht met voldoende ventilatie en isolatie zal bevriezing zelden een groot risico vormen voor je kippen. Maar als de ventilatie niet goed is, of het hok is niet voldoende geïsoleerd, kunnen je kippen snel lijden onder extreem lage temperaturen.

Hoe Ziet Bevriezing bij Kippen eruit?

Het kan soms lastig zijn om frostbite bij kippen meteen op te merken, zeker als je niet weet hoe het eruit ziet. De meeste mensen denken dat frostbite alleen zwarte vlekken, of afsterven van de huid als symptoom heeft, maar de huid kan ook bleker worden in plaats van donkerder.

Vaak wordt het vlees eerst bleek en krijgt het erna een grijze, geelachtige of blauwachtige kleur. Je kan ook zwelling verwachten, evenals blaren, verlies van eetlust en manken als de bevriezing de tenen of poten van de kip heeft aangetast. 

Het belangrijkste is om de getroffen plaatsen niet aan te raken. Het zal je kip veel pijn bezorgen en je kan meer schade veroorzaken dan die er al is.

Bevriezing bij kippen verschilt in principe niet zoveel van bevriezing bij mensen of andere dieren. Het ontstaat wanneer bepaalde delen van het lichaam worden blootgesteld aan zulke lage temperaturen dat het vocht in de weefsels bevriest. Zodra dit gebeurt, kan het bloed niet langer door die gebieden stromen en geraken zij zonder zuurstof. Vanaf dat moment sterven cellen af.

Omdat frostbite weefsel bevriest en de bloedtoevoer vermindert, verhoogt het ook de kans op bloedstolsels en trombose. Hoewel bevriezing meestal plaatselijk is en niet meteen levensbedreigend, kan trombose uiteraard zeer gevaarlijk zijn voor je kip.

Een ander groot gezondheidsrisico komt voort uit secundaire infecties. Deze zijn vaak voorkomend wanneer het bevroren gebied afbreekt of wordt afgesneden. Het gezonde weefsel eronder komt bloot te liggen en maakt de kip kwetsbaar voor infecties, zeker wanneer andere toomleden aan de open huid beginnen te pikken.

Bij mensen lopen onze tenen, vingers, neus en oren het grootste risico op bevriezing. Bij hanen en hennen zijn het echter de kam, lellen en poten. Als de getroffen kip niet snel genoeg wordt behandeld, moeten mogelijk lichaamsdelen worden geamputeerd.

Oorzaken van Bevriezing of Frostbite bij Kippen?

Lage temperaturen onder 0°C, in combinatie met factoren zoals gevoelstemperatuur, luchtvochtigheid, duur van de blootstelling, mate van blootstelling, algehele gezondheid en de leeftijd van kippen, zijn oorzaken van bevriezing bij kippen.

Op het eerste gezicht lijkt het misschien dat alleen lage temperaturen frostbite veroorzaken, maar er zijn zeker ook andere factoren waarmee je rekening moet houden:

• Gevoelstemperatuur : Het verkoelende effect dat wind heeft wanneer hij op een oppervlak waait, zoals uitgelegd door NOAA hier, kan ervoor zorgen dat het veel kouder aanvoelt dan het eigenlijk is.
• Luchtvochtigheid : Een hogere luchtvochtigheid verergert de gevolgen van bevriezing.
• De duur van de blootstelling : Hoe langer kippen worden blootgesteld aan temperaturen onder het vriespunt, hoe vatbaarder voor frostbite.
• Blootstelling : Vaak gaat het maar over een klein (lichaams)deel van de kip dat getroffen wordt. Dit valt voor als ze bijvoorbeeld tijdens het drinken water hebben gemorst op hun lellen of als hun poten nat zijn geworden.
• De algehele gezondheid en leeftijd van de kip : Jongere en gezondere kippen doen het beter onder suboptimale omstandigheden. Dit is natuurlijk geen excuus om niet voor een jonge toom te zorgen, maar het is wel een belangrijk aandachtspunt.
• De temperatuur : dit is uiteraard de belangrijkste factor. Zonder rekening te houden met gevoelstemperatuur en luchtvochtigheid, zal het gevaal op bevriezing toenemen eens de temperatuur onder de 0°C komt.

Uiteraard kan je het weerbericht niet veranderen, maar je kan er wel alles aan doen om de koude wintermaanden zo aangenaam mogelijk te maken voor je kippen. Zorg ervoor dat ren en hok winterklaar zijn en hou je toom extra in het oog tijdens extreme weersomstandigheden. 

We gaan later wat dieper in op preventiemaatregelen die je kippen kunnen beschermen tijdens koude wintermaanden.

Behandeling van Bevriezing bij Kippen

Natuurlijk kan en moet frostbite worden behandeld, maar er zijn nogal wat do’s en don’ts waar je rekening mee moet houden. Daarnaast is ook de mate van bevriezing een belangrijke factor bij de verschillende behandelingsmethodes. Laten we allereerst beginnen met de dingen die je best doet zodra je een minimum bevriezing bij een haan of kip opmerkt:

1. Verplaats de getroffen kip naar een warmere locatie of verhoog op een veilige manier de temperatuur in het kippenhok.
2. Bel een dierenarts voor advies. Zij kennen de bijzonderheden van je kippen, de situatie en de algehele omgeving het beste.
3. Hydrateer de kip goed – zowel direct na het incident als regelmatig in de dagen daarna. Het toevoegen van elektrolyten en vitamines aan het drinkwater heeft ook een gunstig effect.
4. Warm de bevroren plekken langzaam en voorzichtig op. Gebruik lauw water (geen warm!) om de poten van je kip in onder te dompelen. Doe dit gedurende een 20-tal minuten. Voor de kam en lellen kan je een washandje gebruiken dat in hetzelfde lauwe water is gedoopt. Let hier wel extra op dat je die gevoelige plekken niet beschadigt door ze te ruw aan te raken.
5. Hou het aangetaste gebied de komende dagen nauwlettend in de gaten om er zeker van te zijn dat je kip herstelt en geen verdere zwellingen of een infecties krijgt.
6. Houd het bevroren gebied schoon, bij voorkeur met een chloorhexidinespray (~2% oplossing) of Vetericyn Spray voor kippen.
7. Praat met je dierenarts over pijn en ontstekingsremmende medicijnen als je kip zichtbaar overstuur lijkt (mank lopen, verlies van eetlust, enz.) of niet lijkt beter te worden. 

Belangrijk: Er wordt soms beweerd dat het insmeren van kam en lellen met producten zoals Vaseline aan te raden is bij koud weer of bij gevallen van bevriezing. Hier willen we een grote kanttekening bij maken.

Er is namelijk nooit bewezen dat deze methode werkt en het kan bij erg koud zelfs meer schade dan goed aanrichten. Door de kam en lellen in te smeren met Vaseline zal je ook de veren rond de kop plakkerig maken waardoor deze automatisch vochtiger zullen worden en meer last hebben van bevriezing. Bedek daarom beschadigde plekken nooit met Vaseline.

Ervoor zorgen dat er voldoende isolatie en ventilatie in het hok is, is de enige betrouwbare preventiemethode voor frostbite.

Bij het behandelen van bevriezing bij kippen is het belangrijk om een ​​evenwicht te vinden tussen humane overwegingen en realisme. In gevallen waarin de poten van een kip volledig zwart zijn geworden en niet langer functioneel zijn, is euthanasie de enige humane oplossing. Vraag je dierenarts om advies of hulp.

Wat NIET te Doen bij Behandelen van Frostbite:

1. Gebruik geen directe hitte om je kip op te warmen of het bevroren gebied te ontdooien (warmtelampen/pads, haardroger, enz.), omdat dit verdere schade zal veroorzaken.
2. Raak de aangetaste lichaamsdelen niet onnodig aan, omdat ze hierdoor beschadigd kunnen raken of per ongeluk kunnen afbreken. Vermijd masseren of hardhandig wrijven.
3. Snij de bevroren delen niet af.
4. Gebruik geen Vaseline om de lellen en kam van je kip in te smeren. Er is geen bewijs dat deze methode werkt en je kan er meer kwaad mee doen dan goed.
5. Begin pas met het opwarmproces nadat je de kip naar een warmere plek hebt verplaatst. Met andere woorden: begin niet buiten met de behandeling.
6. Breek geen blaren af ​​die je mogelijk rond het getroffen gebied opmerkt. Deze dienen als bescherming voor het onderliggende weefsel.

Als je onmiddellijk actie onderneemt bij het opmerken van de eerste signalen van bevriezing, zou je kip zich binnen ongeveer een dag of twee beter moeten voelen. Het zal echter waarschijnlijk enkele weken of maanden duren voordat de kip volledig is hersteld. Dat is een normale termijn, bevroren en beschadigd vlees geneest namelijk niet zo snel.

Als je voldoende preventiemaatregelen in acht neemt, kunnen zelfs rassen met een grotere kam de winter doorkomen zonder problemen. Hieronder zie je een Marans kip met perfect intacte kam in een bevroren landschap.

Hoe Bevriezing bij Kippen Voorkomen?

Om bevriezing te voorkomen, verklein je de risicofactoren als volgt:

• Isoleer het hok goed, zodat de temperatuur zelfs ’s nachts niet te ver onder de 0°C komt. Hou de kippen binnen bij extreme kou en lage gevoelstemperaturen, ook overdag.
• Ventileer het hok voldoende, dit voorkomt een te hoge luchtvochtigheid.
• Maak het strooisel regelmatig schoon en ververs het, want een deel van het vocht in een kippenhok komt door de uitwerpselen van de kippen. 
• Houd de luchtvochtigheid in het kippenhok in de gaten met een hygrometer of controleer de ramen op condensatie. De meeste kippen hebben geen problemen met koude temperaturen, maar in combinatie met een hoge luchtvochtigheid in het hok kan bevriezing snel een probleem worden.
• Laat geen drinkbakken in het hok staan, want dat verhoogt de luchtvochtigheid alleen maar. Kippen drinken ’s nachts niet, dus je hoeft ze niet binnen te halen.
• Vermijd warmtelampen of oude verwarmingstoestellen aangezien deze een groter brandgevaar voortbrengen.

Als je echt verwarmingstoestellen wil gebruiken, zorg er dan voor dat deze goed vastzitten en geschikt zijn voor gebruik buitenshuis. Je kan je kippen ook tijdelijk in een warmere ruimte houden, zoals de garage of een afgesloten schuur.

Last but not least: inspecteer elke ochtend de kammen, lellen en poten van uw kip, zodat eventuele problemen zo snel mogelijk opgemerkt worden.

Zijn Sommige Kippenrassen Gevoeliger voor Frostbite?

Misschien heb je wel eens gehoord van kippenrassen die wel immuun lijken te zijn voor bevriezing, terwijl anderen er veel minder goed tegen kunnen. Helaas is dat een mythe, want elke kip kan frostbite krijgen bij onvoldoende bescherming tijdens de wintermaanden.

Zelfs kippen met een kleinere kam kunnen nog steeds last van bevriezing krijgen aan de poten, lellen en kam. Dat gezegd, sommige kippenrassen zijn inderdaad meer winterhard dan andere, vooral omdat ze kleinere kammen hebben. Zwaar bevederde rassen, zoals Brahma’s, zijn ook winterhard.

De rassen die het vaakst als “koudebestendig” worden genoemd zijn onder meer Plymouth Rock, Dominique, Australorp, Orpington, Wyandotte, New Hampshire Red, Delaware, Pavlovskaya, Welsummer en Rhode Island Red .

Hoewel deze rassen het over het algemeen beter doen in koudere klimaten, zijn ze niettemin niet ‘resistent’ tegen bevriezing. Ze hebben een kleinere kam en/of een meer gevederd lichaam, maar de extra goede ventilatie en isolatie tijdens de wintermaanden is nog steeds nodig.

Rassen die minder van koude temperaturen houden zijn Mediterraanse en andere rassen zoals Andalusiër, Ancona, Minorca , Siciliaanse Bekerkamhoen en Crevecoeur.

Ten Slotte

Bevriezing, of frostbite, is zelden dodelijk voor kippen als het snel genoeg wordt opgemerkt en aangepakt. Het is echter zeer pijnlijk voor hen, dus onmiddellijk actie ondernemen is nodig.

Bovendien is bevriezing een teken dat het kippenhok niet in orde is qua ventilatie of isolatie. In die zin kan je bevriezing zien als “een last-minute waarschuwing” dat je dringend de isolatie en ventilatie van het hok moet aanpakken.